Γνωρίζετε ποιο είναι το κύριο θρεπτικό συστατικό που περιέχει η ζάχαρη; Η ζάχαρη ανήκει στους υδατάνθρακες οι οποίοι αποδίδουν στον οργανισμό 4 θερμίδες ανά γραμμάριο. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι ένα κουταλάκι του γλυκού (1κ.γλ.=5γρ) δίνει περίπου 20 θερμίδες. Είναι γνωστό ότι όταν κανείς παίρνει με τη διατροφή του περισσότερες θερμίδες από αυτές που χρησιμοποιεί οδηγείται σε αύξηση βάρους. Έτσι η ποσότητα είναι αυτή που έχει σημασία όπως και η συχνότητα κατανάλωσης. Οι τροφές γίνονται πιο γλυκές με τη ζάχαρη καθώς βελτιώνεται κατά πολύ η γεύση. Γίνονται τόσο προσιτές που όπως και πολλά άλλα πράγματα που μας αρέσουν, προκαλούν διέγερση στα κέντρα ευχαρίστησης του εγκεφάλου με αποτέλεσμα να απελευθερώνονται συγκεκριμένες ορμόνες – οι ενδορφίνες – που μας κάνουν να νιώθουμε ωραία. Άρα είναι πιο εύκολο να παρασυρθεί κάποιος και να ξεπεράσει την ενέργεια που του χρειάζεται με τροφές πλούσιες σε ζάχαρη.
Αν και έρευνες σε ποντίκια επιβεβαιώνουν το γεγονός ότι η ζάχαρη είναι εθιστική, μελέτες στον άνθρωπο στερούνται αποδείξεων. Είναι πιθανό ότι περιβαλλοντικοί παράγοντες παίζουν σημαντικό ρόλο για τη πλειοψηφία των ανθρώπων που οδηγούνται στην υπερφαγία, όπως για παράδειγμα η διαθεσιμότητα ιδιαίτερα εύγευστων τροφών και ροφημάτων αλλά και η ισχυρή κουλτούρα κατανάλωσης. Τις περισσότερες φορές υπερβαίνοντας τα όρια, η διατροφή γίνεται ταυτόχρονα και λιγότερο θρεπτική καθώς καταναλώνεται αρκετή ζάχαρη εις βάρος άλλων τροφών. Αυτό συμβαίνει γιατί οι τροφές στις οποίες προστίθεται ζάχαρη (γλυκά, κέϊκ, μπισκότα, μαρμελάδες, παγωτά, κ.ά.) δίνουν συνήθως πολλές θερμίδες ενώ συγχρόνως είναι πλούσιες και σε λίπος. Ιδιαίτερος προσοχή πρέπει να δίνεται στα ροφήματα με προσθήκη ζάχαρης (όπως ice-tea, συμπυκνωμένοι χυμοί, κ.ά.) αφού έρευνες δείχνουν ότι δυσχεραίνουν τον έλεγχο στην πρόσληψη των τροφών ενώ συστηματική κατανάλωση μπορεί να συντελεί ως παράγοντας ανάπτυξης της παιδικής παχυσαρκίας.
Συνδυάζοντας τη λέξη ζάχαρη με το «ζάχαρο» (ή σακχαρώδης διαβήτης που είναι ο ιατρικός όρος), γίνεται συχνά η παρερμηνεία ότι η ζάχαρη προκαλεί την εμφάνιση του διαβήτη. Διευκρινίζεται ότι ο διαβήτης είναι απόρροια ενός συνδυασμού περιβαλλοντικών και γενετικών παραγόντων, μεταξύ των οποίων και η παχυσαρκία. Έτσι, η ζάχαρη σχετίζεται με το σακχαρώδη διαβήτη στο γεγονός ότι ο τύπος υδατάνθρακα (ζαχάρου) που κυκλοφορεί στο αίμα είναι η γλυκόζη και χαρακτηριστικό του διαβήτη είναι η διαταραχή των επιπέδων γλυκόζης του αίματος, η οποία είναι πιθανό να προκύψει και από την εκτεταμένη πρόσληψη υδατανθράκων.
Το μόνο πρόβλημα υγείας που αποδεδειγμένα συνδέεται απευθείας με τη ζάχαρη είναι η τερηδόνα, η οποία προκαλείται με τη βοήθεια της αλληλεπίδρασης των βακτηρίων του στόματος και της ζάχαρης με αποτέλεσμα την παραγωγή οξέων που βλάπτουν τα δόντια. Παρατηρείται με ζάχαρα που έχουν υποστεί κάποιου είδους επεξεργασία και όχι με ζάχαρα που φυσιολογικά περιέχονται σε τρόφιμα (όπως στα φρούτα). Για την προστασία των δοντιών, συστήνεται οι ζαχαρώδεις τροφές να καταναλώνονται κοντά στα κύρια γεύματα.
Γενικά, μια μέτρια ποσότητα ζάχαρης είναι αποδεκτή σε ένα πρόγραμμα ισορροπημένης διατροφής. Σύμφωνα με τα τελευταία δεδομένα, η οδηγία από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) είναι να διατηρούμε την πρόσληψη των ελεύθερων ζαχάρων κάτω από 10% της συνολικής ημερήσιας ενεργειακής πρόσληψης, ενώ πρόσθετο όφελος για την υγεία επιτυγχάνεται εφόσον το ποσοστό περιοριστεί αυτό σε λιγότερο από 5%. Ο όρος ελεύθερα ζάχαρα αναφέρεται στη γλυκόζη, φρουκτόζη και ζάχαρη που προστίθενται στις τροφές και τα ροφήματα από τον παρασκευαστή, τον καταναλωτή ή το μάγειρα, αλλά κα τα σάκχαρα που βρίσκονται φυσικά στα τρόφιμα όπως στο μέλι, σιρόπια, φρουτοχυμοί, και συμπυκνώματα χυμών. Δεν περιλαμβάνεται η λακτόζη του γάλακτος ούτε και η φρουκτόζη των φρούτων.
Τροφές με λίγη ζάχαρη θεωρούνται εκείνες που περιέχουν λιγότερο από 5γρ ανά 100γρ προϊόντος (<2.5γρ/100ml αντίστοιχα για τα ροφήματα). Πλούσιες σε ζάχαρη είναι οι τροφές που περιέχουν περισσότερο από 22.5γρ/100γρ προϊόντος. Το συνιστώμενο όριο ισοδυναμεί κατά μέσο όρο με 50γρ (10 κ.γλ) για τις γυναίκες και 70γρ (14 κ.γλ) για τους άντρες αντίστοιχα. Τέλος όσον αφορά την καστανή ζάχαρη αποδίδει την ίδια ενέργεια με τη λευκή (περίπου 20 θερμίδες/κ.γλ) ενώ επίσης η περιεκτικότητα σε μέταλλα και ιχνοστοιχεία είναι ούτως ή άλλως ελάχιστη και στις δυο μορφές ζάχαρης. Έτσι ο μόνος λόγος που αποτελεί καλύτερη επιλογή είναι ουσιαστικά επειδή πρόκειται για μη επεξεργασμένη τροφή.
Αναδημοσίευση: http://pacific.jour.auth.gr/emmeis/?p=15071
